بررسی تغییرات فرهنگی دامنه‌های غربی الوند از دورۀ مس‌‌‌و‌سنگ تا پایان عصر آهن بر اساس نتایج بررسی‌ باستان‌شناختی دشت‌ میان‌کوهی تویسرکان

بررسی و شناسایی باستان‌شناختی به روش‌های گسترده یا فشرده، از رایج­ترین روش‌های کاربردی برای شناخت آثار، تغییرات فرهنگی و زیست‌بوم فرهنگی است؛ بررسی و شناسایی دشت‌ها، دره‌ها و مناطق مختلف، قطعاً نتایجی را دربر دارند که در کنار یکدیگر می‌تواند اطلاعات جامع و کاملی از چگونگی حضور و برهمکنش جوامع باستانی ارائه دهد. دشت‌های دامنه‌‌های مختلف رشته­کوه الوند و به‌طور اخص، دشت مرتفع میان‌کوهی تویسرکان از جمله مهم­ترین مناطق شرق زاگرس‌ مرکزی است که همواره موردتوجه جوامع مختلف انسانی بوده و از پتانسیل بالایی جهت مکان‌گزینی زیستگاه‌ها و استقرارگاه‌های جوامع اولیه برخوردار بوده است. در زمستان 1391، در راستای اجرای طرح پژوهشی «بررسی، شناسایی، مستندسازی تکمیلی و ثبت آثار باستانی شهرستان تویسرکان»، با هدف شناسایی و ثبت محوطه‌های باستانی و آثار تاریخی واجد شرایط، این منطقه به­صورت فشرده (پیمایشی) مورد بررسی باستان­شناختی قرار گرفت. برآیند عملیات بررسی، شناسایی 44 محوطه از دوران مس‌وسنگ تا ادوار متأخر اسلامی بود. در این میان، از 3 محوطه آثار دورۀ مس‌وسنگ، در 4 محوطه آثار دورۀ مفرغ و تنها از 2 محوطه آثار عصر آهن شناسایی شد. دورۀ مس‌وسنگ این منطقه با سفال‌های شاخص نوع دالما، ظروف پایه‌دار منقوش موسوم به BOB؛ عصر مفرغ با سفال یانیقی و عصر آهن نیز با سفال‌های نوع نخودی و خاکستری مورد مطالعه قرار می‌گیرند. پژوهش پیش‌ِرو به مطالعه و تحلیل الگوی پراکنش و توزیع مکانی استقرارهای انسانی در دوره‌های مس‌سنگی تا آهن، برآورد سلسله­مراتب مکان‌های باستانی و ارتباط فضایی آنها در کرانۀ غربی رشته­کوه الوند با یکدیگر و مناطق فرهنگی همجوار می‌پردازد.